Bartolomeo Fonzio carmina in prima condendi forma

Testo base di riferimento: I. Fógel, L. Juhász, 1932

Cura dell'edizione digitale: Annachiara Barizza


1. Nicolao Michelozio

A Gallis Italos frustra natura secavit,

      Per saevas Alpes nam patefacta via est,

Quas igni et ferro tandem confregit aceto

      Hannibal edomitas viribus Herculeis.

5

His nulli similes montes, non Caucasus horrens,

      Non, qui verticibus sidera tangit, Atlas.

Praecipites valles et saxa minantia coelo

      Fluminaque et nigros per loca summa lacus

Perpetuasque nives nebulasque et murmura cernens

10

      Ventorum Stygias crederet esse domos.

Hac me facundi. Donati copia ducit,

      Quo duce Tartareas vadere per tenebras

Et possem rapidis corpus committere flammis

      Et Getulas, inter tuto habitare feras.

15

Vix tamen hoc patior coelum, vix horrida ventis

      Frigora; tris languent corpora nostra dies.

Quod si, contigerit, me ut Gallica terra recondat,

      Hoc teneat scriptum carmen ut urna, velim:

Gallorum ad regem, non parva negotia missum

20

      Donatum comitans Fontius interiit.

Sin redeo incolumis Christi genitricis ad aram,

      Procumbam nudis et capite et pedibus

Cereaque incendam nostra sub imagine, cuius

      Talis in extremo margine versus erit:

25

Quod media saevas bruma pertransiit, Alpes

      Et redit in patriam, Fontius hanc posuit.

Interea ad servos festis contende diebus,

      Accende et pro me cerea parva decem.

Magna dabunt alii, quis maior copia rerum est:

30

      Non minor est magnis mens bona muneribus.

Nec le praetereat larga donare salute

      Cenninium uostrum, Calvulum et Antonium,

Cui, quantum fortuna potens naturaque ademit

      Corporis et formae, contulit ingenii,

35

Et nostros Medices fraternae pignora mentis

      Totius Etruriae praesidium et columen,

Saxettum et castos casta cum coniuge natos,

      Hunc apud est nostrae maxima pars animae,

Cui dic, Montugia me culta expectet in aede;

40

      Nil collata valet Gallia Montugio.

Dic Basso, aeternum pergat convertere Homerum,

      Ni potius blando carmine laudat Hylan.

Cynthius in primis nostro sit nomine salvus,

      Ne cadat ex illo pectore tantus amor.

45

Ante licet solitos temnet sol aureus orbes

      Lunaque fraternos munera lucis equos

Anteque consuetos invertent flumina cursus,

      Destituent coelum sidera, piscis aquas,

Quam vel amor nostri casto de pectore Cynthi

50

      Vel cadat e nostro Cynthius ingenio.

Hunc igitur, quotiens videas, salvere memento

      Et dare vel mediis oscula quadriviis.

Ad summam nostros omnis, Nicolae, saluta,

      Plura etenim languor scribere posse vetat.

 

2. Angelo Politiano

Cum gravius solito premeret Rhamnusia mentem

      Accepi versus, Politiane, tuos,

Nostra quibus non sic languescere saecula sensi,

      Vt nequeant vates nunc quoque ferre bonos.

5

Sed neque tunc valui numeris impendere curam

      Musaque carminibus defuit apta meis.

Nec modo sollicitis agitantibus aequora ventis

      Arbitrio possum pandere vela meo.

Scribo tamen: Ne me Lethaei ad fluminis undam

10

      Immemorem factum crederes esse tui,

Sive soporifera contactum tempora virga

      Mercurii somno continuante putes.

Quanvis polliceor cariturum piscibus aequor

      Et coelum stellis omnibus ante suis,

15

Quam tuus e nostris discesserit ossibus ignis

      Eque abeat nostro pectore cura tui

Sed quia non canerem turbatis carmina rebus

      Marsilii cultis, auribus apta legi,

Cui quondam memini nostrum placuisse libellum,

20

      Aurea qui Medicum limina sancta colit.

Si tibi pro multis rescribo pauca vicissim,

      Da veniam nostri gloria, Basse, chori

Et pariter nostras animo complectere flammas,

      Maxima pars animi, Politiane, mei.

 

3. saturnalia ad Laurentium Medicen

Turpe est Saturni non festa luce madere,

      Iste dies nobis aurea saecla refert.

Adde puer talos et in urnam coniice sortes,

      Adde merum et large ligna repone foco.

5

Num cernis domini servis cuncta ministrent

      Perque domos currant munera perque vias?

Iuppiter insano regnandi caecus amore

      Impius in veterem cum tulit arma patrem,

Crudelis fugiens vati crudelia bella,

10

      Saturnus magnam venit in Hesperiam

Instituitque rudes homines non more ferarum

      Vivere, sed posuit moenia, iura dedit.

Omnia tunc illo stabant communia rege,

      Non erat impositus, qui secat arva, lapis.

15

Nec faber in saevos ferrum converterat enses,

      Nec mare caeruleum spreverat ulla ratis.

Hinc vitae illius non immemor annua sacra

      Saturno instituit Romula posteritas.

At tu, sancte senex, hodie coelumque relinque,

20

      Huc ades et sedes vise benigne novas.

Sed mitis placidusque veni qualemque Decembri

      Mense decet ludos concelebrare tuos.

Florentemque urbem, Syllanae moenia gentis

      Aeternum serva cum populo et patribus

25

Saxettumque meum tota cum prole secundes

      Donatumque, decus stirpis Aciaroleae;

Laurentum ante omnes Medico de sanguine Cosmi

      Doctorumque decus praesidiumque virum.

Omnibus et crescat soboles, quae gesta parentum

30

      Vincat, nec priscis gaudeat in titulis.

Annuit, intonuit laevum thalamusque refulsit

      Gestiit et paries adveniente deo.